Antihypertensiva en preventie van dementie

Uit onderzoek blijkt dat cardiovasculaire risicofactoren op middelbare leeftijd zoals hypercholesterolemie, hypertensie en diabetes mellitus kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van dementie. Het is dan ook aannemelijk dat geneesmiddelen die deze risicofactoren bestrijden ook de ontwikkeling van dementie tegengaan. Met dit uitgangspunt voor ogen hebben Li et al. onderzocht of angiotensine receptorblokkers bescherming bieden tegen dementie of verdere verslechtering van de ziekte van Alzheimer. Aan het onderzoek nam een grote groep mannen met een gemiddelde leeftijd van 75 jaar deel. Er werden drie cohorten samengesteld met betrekking tot cardiovasculaire interventie: cohort 1 met angiotensine receptorblokkers (n=11.507/11.703 ); cohort 2 met lisinopril, een ACE-remmer (n=91.164/93.484); cohort 3 met andere cardiovasculaire geneesmiddelen (n=696.398/714.304). De tussen haakjes vermelde getallen geven de aantallen personen weer die werden onderzocht op respectievelijk dementie en de ziekte van Alzheimer. De cohorten werden tussen 2002 en 2006, dus gedurende vier jaar gevolgd. Er werd gekeken naar de ontwikkeling/progressie van beide ziektebeelden, op grond waarvan het risico op het ontstaan of verslechteren van de aandoening werd berekend. Na analyse van de gegevens bleek dat het cohort dat behandeld was met de angiotensine receptorblokkers een significant lagere risicofactor toonde voor zowel de ontwikkeling van dementie als verslechtering van de ziekte van Alzheimer. Verdere analyse toonde aan dat het effect van de angiotensine receptorblokkers dosisafhankelijk was en dat het additief was wanneer gebruikt samen met een ACE-remmer. De auteurs concluderen dat het gebruik van angiotensine receptorblokkers samengaat met een significante vermindering van de incidentie en progressie van respectievelijk dementie en de ziekte van Alzheimer. Dit verband is niet aanwezig bij gebruik van ACE-remmers of andere cardiovasculaire middelen. Een wetenschappelijke verklaring voor deze bevinding zou kunnen zijn dat toepassing van angiotensine receptorblokkers en ACE-remmers op een verschillende manieren de angiotensine type 1 en type 2 receptoren die beide in de hersenen aanwezig zijn, beïnvloedt. Stimulering van type 1 receptoren leidt tot vasoconstrictie en stimulering van type 2 receptoren tot vasodilatatie, neuronale differentiatie, apoptose en axonale regeneratie. ACE-remmers blokkeren beide receptoren, terwijl angiotensine receptorblokkers selectief de type 1 receptoren blokkeren. Dit laatste zou tot een verbeterde cerebrale bloeddoorstroming en een verhoogd neuroprotectief effect kunnen leiden bij gebruik van een angiotensine receptorblokker. Open onderzoek met angiotensine receptorblokkers heeft inderdaad aanwijzingen opgeleverd voor gunstige effecten op de cognitie.

Opmerking referent: er is hier een samenhang gevonden die om bevestiging in nader onderzoek vraagt. Is deze ook bij vrouwen aanwezig? Indien deze bevinding bevestigd kan worden, zou dit de weg kunnen openen voor preventie van dementie.

Belangenverstrengeling: een aantal auteurs ontving gelden van de farmaceutische industrie.

Li N-C, Lee A, Whitmer RA, Kivipelto M, Lawler E, Kazis LE, Wolozin B. Use of angiotensin receptor blockers and risk of dementia in a predominantly male population: prospective cohort analysis. Brit Med J 2010; 340: 1-10.

Lisinopril is in Nederland op de markt als zodanig en als Zestril®