Cardiovasculaire effecten van hoge doseringen methylfenidaat bij adolescenten met ADHD

Methylfenidaat – een veelvuldig toegepast geneesmiddel bij ADHD - wordt in het algemeen goed verdragen. De laatste jaren is men echter steeds meer bezorgd over de cardiovasculaire veiligheid van dit middel. Informatie hierover is namelijk vooral verkregen uit onderzoek met therapeutische doseringen bij kinderen, terwijl adolescenten meestal hogere doseringen krijgen. Hammerness et al. onderzochten daarom de cardiovasculaire effecten op korte en langere termijn van hoge doseringen methylfenidaat bij 114 adolescenten. Deze effecten bestudeerden ze in een open-label prospectief onderzoek gedurende een langere termijn van methylfenidaat (tot 1.5 mg/kg/dag verlengde afgifte) ter preventie van roken bij gezonde adolescenten met ADHD. Medicamenteuze behandeling van ADHD voorafgaande aan het onderzoek werd gestaakt voor bepaling van de uitgangswaarden van bloeddruk en ECG. De dosering methylfenidaat werd wekelijks verhoogd tot een maximale dosering van 1.5 mg/kg/dag vanaf week 3. De deelnemers werden wekelijks gecontroleerd gedurende de eerste zes weken en daarna maandelijks tot zes maanden.
De deelnemers waren voornamelijk jongens (73%) en hadden een gemiddelde leeftijd van 14.1 jaar (spreiding 12-18 jaar). De gemiddelde totale dosering na zes weken was 63.1 mg/dag en na zes maanden 67.2 mg/dag (beide tijdstippen: 50% van deelnemers kreeg 72 mg/dag of meer). Het onderzoek werd voortijdig beëindigd door 50 procent van de deelnemers, onder andere door bijwerkingen, therapieontrouw en desinteresse in deelname.
Methylfenidaat (verlengde afgifte) veroorzaakte een kleine maar significante stijging van de diastolische bloeddruk (van gemiddeld 62,5 naar 65,4 mmHg) en hartfrequentie (van gemiddeld 81,7 naar 86,0 slagen/min) na zes weken zonder verdere stijging na zes maanden. Systolische bloeddruk was niet na zes weken, maar wel na zes maanden significant verhoogd (van gemiddeld 112,8 naar 117,3 mm Hg). Bij de aanvang van het onderzoek had 29% van de deelnemers minimaal één meting met een verhoogde bloeddruk. De cardiovasculaire effecten van methylfenidaat waren niet afwijkend bij deze deelnemers. Methylfenidaat had geen klinisch relevante effecten op ECG parameters en leidde niet tot ernstige cardiovasculaire klachten.
De onderzoekers concluderen dat de gevonden cardiovasculaire effecten door hoge doseringen methylfenidaat (verlengde afgifte) bij adolescenten vergelijkbaar zijn met die in andere onderzoeken met lagere doseringen. Onderzoek naar de cardiovasculaire veiligheid van methylfenidaat op lange termijn blijft echter noodzakelijk, vooral gezien de langdurige toepassing bij kinderen en adolescenten en tegenwoordig ook steeds meer bij volwassenen.

Belangenverstrengeling: geen.

Hammerness P, Wilens T, Mick E, et al. Cardiovascular effects of longer-term, high-dose OROS methylphenidate in adolescents with attention deficit hyperactivity disorder. J Pediatr 2009;155:84-9.

Methylfenidaat is in Nederland op de markt als zodanig en als Ritalin® en Medikinet®
Methylfenidaat (verlengde/gereguleerde werking) is in Nederland als Medikinet CR®, Concerta® en Equasym XL® op de markt