Cardiovasculaire effecten van sibutramine

Overgewicht en de behandeling daarvan staan al jaren sterk in de belangstelling. Meer dan 80% van zelfs zeer gemotiveerde patiënten is niet in staat om (blijvend) af te vallen met dieet en leefstijladviezen. Sibutramine is een norepinefrine- en serotonineopnameremmer, die is ontwikkeld om gewichtsvermindering te bewerkstelligen bij patiënten die het niet lukte om met dieet en oefeningen voldoende af te vallen.
In het artikel van James et al. werden de cardiovasculaire effecten van sibutramine bij langdurig gebruik geanalyseerd bij patiënten bij wie gewichtsvermindering niet gelukt was. SCOUT (Sibutramine Cardiovasculair OUTcomes) was een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek. Er namen patiënten aan deel van 55 jaar en ouder met een BMI van 27-45. Patiënten met een BMI tussen 25-27 met een lichaamsomvang >102 cm (mannen) of >88 cm (vrouwen) werden eveneens ingesloten. De patiënten moesten een cardiovasculaire voorgeschiedenis, type 2 diabetes mellitus met ten minste één cardiovasculaire risicofactor, of beide hebben. De primaire uitkomstmaat was de tijd vanaf de randomisatie tot een niet-fataal myocardinfarct, een niet-fatale beroerte, reanimatie na hartstilstand of een cardiovasculaire dood. Na een inloopperiode van zes weken met sibutramine vond randomisatie plaats naar sibutramine of placebo. De duur van het onderzoek was 5-6 jaar.
Uiteindelijk kon men de gegevens van 9804 patiënten opnemen in de ‘intention-to-treat’ analyse. In de inloopperiode vielen de patiënten gemiddeld 2,6 kg af. De interventiegroep was na twaalf maanden gemiddeld 1,7 kg afgevallen, de placebogroep 0,7 kg. Het risico op het optreden van de primaire uitkomstmaat was 16% groter in de interventiegroep dan in de placebogroep (RR 1,16; 95%BI: 1,03-1,31). Het risico op een niet-fataal myocardinfarct was bij gebruik van sibutramine groter dan bij dat van placebo (RR 1,28; 95%BI: 1,04-1,57); het risico op een niet-fatale beroerte 1,36 (95%BI: 1,04-1,77). Niet-significant verschillend waren de risico’s op een cardiovasculaire dood respectievelijk het overlijden door welke oorzaak dan ook. Bij subgroepanalyse zag men een verhoogd risico in de cardiovasculaire groep, maar niet in de diabetesgroep. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek was dat sibutramine niet aan patiënten met een pre-existent cardiovasculair lijden mag worden voorgeschreven.
De titel van het begeleidende redactionele commentaar luidde ‘Sibutramine – another flawed diet pill’. Aan het eind van het onderzoek bleek het gewichtsverlies zeer beperkt te zijn. Men berekende dat de kans op een hartinfarct 1 op 70 is, terwijl het effect op het lichaamsgewicht toch slechts gering is. Bij personen met een reeds bekende cardiovasculaire aandoening is deze kans zelfs 1 op 52. Het advies aan de FDA was derhalve om sibutramine van de markt te halen.
Op 8 oktober 2010 heeft de FDA Abbott verzocht sibutramine vrijwillig van de markt te halen. Abbott heeft hierin toegestemd (bron: www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/PostmarketDrugSafetyInformationforPatientsandProviders/ucm191652.htm).

Opmerking referent: het positieve van dit artikel is dat het aantoont dat een onderzoek naar mogelijk negatieve effecten van een geneesmiddel dat wordt gefinancierd door een belanghebbend farmaceutisch bedrijf, wordt uitgevoerd én gepubliceerd. Men heeft misschien toch iets geleerd van de commoties rond de COX-2 remmers.

Belangenverstrengeling: het onderzoek werd ondersteund door Abbott. Alle onderzoekers hadden banden met verschillende farmaceutische bedrijven, waaronder Abbott.

James WP, Caterson ID, Coutinho W, Finer N, Van Gaal LF, Maggioni AP, Torp-Pedersen C, Sharma AM, Shepherd GM, Rode RA, Renz CL. Effect of sibutramine on cardiovascular outcomes in overweight and obese subjects. N Engl J Med 2010;363:905-17.

Curfman GD, Morrissey S, Drazen JM. Sibutramine--another flawed diet pill. Engl J Med 2010;363:972-4.

Sibutramine was in Nederland op de markt als Reductil®. In januari 2010 werd de registratie van dit middel doorgehaald wegens het verhoogde cardiovasculaire risico.