De ontbrekende stem van patiënten bij de rapportage van bijwerkingen van geneesmiddelen

Het is verleidelijk te stellen dat de stem van de patiënt bij de rapportage van geneesmiddelbijwerkingen waarschijnlijk nooit ontbreekt, maar het uitgangspunt van het artikel van Basch is dat de huidige praktijk van registratie berust op de gegevens geleverd door de clinicus. Er zijn echter duidelijke aanwijzingen dat clinici systematisch de ernst van symptomen, die mogelijk bijwerkingen kunnen zijn, afzwakken en dat zelfrapportage door patiënten vaak bijwerkingen aan het licht brengt die de clinicus mist. Daarom is een andere benadering van het probleem, namelijk patiënten te vragen direct zelf te melden, zeker het overwegen waard. Zelfrapportage is gevoeliger voor veranderingen in de functionele status van de patiënt en leidt tot eerdere maar ook tot frequentere rapportage van verdachte symptomen gedurende het beloop van een therapie. Dit is onder meer aangetoond voor de volgende symptomen (die bijwerkingen kunnen zijn): vermoeidheid, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, diarree en constipatie.
Het is de vraag waarom rapportage door patiënten van dit soort zaken niet tot de normale gang van zaken behoort bij geneesmiddelonderzoek. Patiënten zijn immers steeds meer partner geworden bij overleg over hun zorg. Ook is er betere technologie beschikbaar gekomen die goede verzameling van gegevens mogelijk maakt. In de VS maakt de FDA zich sterk voor het standpunt dat bij de registratie van geneesmiddelen de stem van de patiënt beter gehoord dient te worden. Dat vraagt om enige organisatorische maatregelen, maar ingrijpend is dit niet. Het grootste deel van de infrastructuur is er al, aangezien mogelijke bijwerkingenrapportage toch al standaard is bij klinisch onderzoek. De verantwoordelijkheid voor die organisatorische maatregelen ligt dan bij degene die dit onderzoek opzet. Vaak is dit de farmaceutische industrie en anders meestal de universitaire hoofdonderzoeker. Goede inbreng van de patiënt kan het voorschrijfgedrag een aanvullende grondslag geven.

Belangenverstrengeling: geen.

Basch E. The missing voice of patients in drug-safety reporting. N Engl J Med 2010;362:865-869.