Farmacotherapie bij depressieve zwangeren

In dit korte, opiniërende achtergrondartikel formuleren de auteurs de dilemma’s en de noodzaak meer te weten te komen omtrent de mogelijke nadelen van de behandeling van zwangere vrouwen met antidepressiva. Depressie is immers een frequent voorkomende aandoening, juist ook in de vruchtbare leeftijd. Al of niet behandelen met medicatie is een groot dilemma. In de VS zijn van de vier miljoen kinderen die jaarlijks geboren worden 100.000 tijdens de zwangerschap blootgesteld aan een SSRI. Uiteraard is het uitgangspunt om gedurende de zwangerschap zeer terughoudend te zijn met geneesmiddelen. Arts en patiënt dienen een verantwoorde en zorgvuldige afweging te maken. In de praktijk is dit natuurlijk niet zo simpel.
Inmiddels is duidelijk dat er nauwelijks goed wetenschappelijk onderzoek verricht is naar mogelijke nadelen van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Bij wetenschappelijk onderzoek worden zwangere vrouwen steevast uitgesloten bij onderzoek met geneesmiddelen in het algemeen en antidepressiva in het bijzonder. De resultaten uit de gebruikelijke onderzoeken kunnen daarom niet simpelweg overgenomen worden voor andere groepen, zoals kinderen, ouderen en ook zwangere vrouwen. Er zijn immers veranderingen in de fysiologie van de vrouw, hetgeen gevolgen heeft voor de farmacokinetiek en de farmacodynamiek. Informatie omtrent nadelen en bijwerkingen van antidepressiva bij zwangere vrouwen ontbreekt.
De auteurs pleiten, in navolging van de aanbevelingen van de FDA, voor een grootschalige systematische registratie van het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap. Pas dan kunnen met de verworven kennis verantwoorde adviezen gegeven worden aan de zwangere vrouw in het belang van het meest kwetsbare: het ongeboren kind.

Opmerkingen redactie: in principe is een dergelijke registratie mogelijk door onderzoek van de gegevensbestanden van verzekeringsmaatschappijen: zij kunnen declaraties zien die samenhangen met de geboorte, weten het voorafgaande geneesmiddelgebruik en zullen ook geconfronteerd worden met kosten, indien het kind ernstige afwijkingen heeft. In Nederland worden meldingen van bijwerkingen van geneesmiddelen geregistreerd door Lareb (www.lareb.nl) en door de fabrikant. Naar verwachting worden vele bijwerkingen niet gemeld.

Belangenverstrengeling: één van de auteurs heeft onderzoek gedaan met oestrogenen gefinancierd door een farmaceutisch bedrijf. De overige auteurs vermelden geen belangenverstrengeling.

Wisner KL, Appelbaum PS, Uhl K, Goldkind SF. Pharmacotherapy for depressed pregnant women: overcoming obstacles to gathering essential data. Clin Pharmacol Ther. 2009;86:362-5.