Geneesmiddelenpromotie en de kwaliteit, kwantiteit en kosten van voorschrijven

Farmaceutische bedrijven besteedden in 2004 bijna zestig miljard dollar aan promotie in de VS. De bedrijven stellen dat zij op deze manier wetenschappelijke informatie bieden aan artsen en zo bijdragen aan de kwaliteit van voorschrijven. Dat deze activiteiten het voorschrijfgedrag beïnvloeden, ligt voor de hand, maar het is de vraag of deze beïnvloeding de kwaliteit en de kosten ten goede komt.
Spurling et al. deden een literatuuronderzoek naar de invloed van farmaceutische bedrijven (via promotie, nascholing of anderszins) op de kwaliteit, kwantiteit en kosten van voorschrijven. Uiteindelijk werden 58 onderzoeken geïncludeerd met 87 verschillende analyses. Het betrof een uitgebreide verzameling van onderzoeken waarin de blootstelling bestond uit artsenbezoek, reclames in tijdschriften, het deelnemen aan gesponsorde bijeenkomsten, mailings, het gebruik van voorschrijfsoftware en deelname aan klinische onderzoek. Het effect werd op zeer verschillende wijzen gemeten: op basis van voorschrijfgegevens, marktaandeel, aantal recepten, kosten en richtlijnadherentie. Daarnaast waren zelf gerapporteerd voorschrijven of intentie tot voorschrijven uitkomstmaten. Voor kwaliteit van voorschrijven werd per artikel de definitie van de auteurs gevolgd.
Van de onderzoeken die het effect van de promotie op de kwaliteit van voorschrijven nagingen, vonden er vijf een relatie tussen blootstelling aan promotie en een lagere kwaliteit van voorschrijven. Vier onderzoeken vonden geen relatie, één vond gemengde resultaten. Van de onderzoeken naar het effect op het volume van voorschrijven vonden er 38 een groter volume van voorschrijven bij blootstelling aan promotie. 13 vonden geen relatie met een hoger volume. Van de onderzoeken naar het effect op de kosten van voorschrijven vonden er vijf een relatie met hogere kosten. Vier vonden geen relatie; één toonde een relatie aan met lagere kosten als gevolg van de blootstelling. Daarnaast waren er diverse onderzoeken en analyses die uitwezen dat minder blootstelling aan reclame, artsenbezoek et cetera gerelateerd was aan goedkoper en minder voorschrijven.
Verdere interessante bevindingen waren dat het effect op het volume groter was als de artsenbezoeker groepen artsen bezocht in plaats van individuele artsen. Ook bij artsen die gemiddeld al meer voorschreven leek het effect van artsenbezoek groter. Uit één onderzoek bleek dat zowel artsenbezoekers als reclame in tijdschriften effectiever waren dan wetenschappelijke informatie om een groter marktaandeel te verkrijgen voor een geneesmiddel.
De kwaliteit van de onderzoeken was zeer wisselend. Bijna elk onderzoek vertoonde gebreken in de opzet; op twee na waren ze alle observationeel van aard. In een redactioneel commentaar wordt benadrukt dat in de VS een kwart van de winsten van de farmaceutische industrie aan promotie wordt besteed. Artsen denken hier heel wisselend over. Sommigen zien promotie als een belangrijke bron voor informatie over nieuwe middelen. Dit systematische literatuuronderzoek suggereert dat de kwaliteit van voorschrijven door blootstelling aan informatie door de farmaceutische industrie in de meeste gevallen samengaat met een lagere kwaliteit van voorschrijven en hogere kosten. Daarnaast is het effect vaak niet te detecteren. Slechts één onderzoek toonde een gunstig effect aan op de kwaliteit van voorschrijven.

Belangenverstrengeling: geen.

Spurling GK, Mansfield PR, Montgomery BD, Lexchin J, Doust J, et al. Information from Pharmaceutical Companies and the Quality, Quantity, and Cost of Physicians’ Prescribing: A Systematic Review. PLoS Med 2010;7(10):e1000352.