Heeft insuline invloed op kanker?

Ongeveer 10% van de volwassen bevolking heeft diabetes mellitus (DM) en omdat een groot deel van hen uiteindelijk insuline krijgt voorgeschreven, zijn berichten over de mogelijkheid dat insuline mogelijk betrokken is bij het ontstaan van kanker zeer zorgwekkend. DM type 2 is een risicofactor voor verschillende soorten kanker, net als obesitas. DM type 1 blijkt gepaard te gaan met een licht (20%) verhoogde kans op enkele soorten kanker en een tweemaal hogere kans op pancreaskanker. Hoger dan normale glucoseconcentraties hebben ook een zekere voorspellende waarde voor kanker en ook hoger dan normale HbA1c-concentraties gingen gepaard met een toegenomen kans op colorectale kanker.
Als er een verband zou zijn tussen de toepassing van insuline en het ontstaan van kanker, wat zou daarvan dan de oorzaak kunnen zijn? Als mogelijkheden noemt men een direct kankerbevorderende werking van insuline door endogene of exogene hyperinsulinemie. Hierdoor worden meer insulinereceptoren en receptoren voor IGF die in verhoogde aantallen aanwezig zijn op veel kankercellen, bezet, waardoor de celdeling versneld wordt. Een andere mogelijkheid is de verstorende factor die optreedt bij zowel DM als bij kanker (zoals wanneer patiënten met hoge glucoseconcentraties ziekten hebben of geneesmiddelen gebruiken die samenhangen met kanker) en ten slotte de mogelijkheid van verhoogde glucoseconcentraties op zichzelf (omdat kankercellen veel energie nodig hebben en onder aerobe omstandigheden pyruvaat vooral omzetten in lactaat en de zure omgeving goed verdragen).
Uit epidemiologisch onderzoek is een verband tussen gebruik van insuline en kanker bekend, maar men moet de gegevens zeer zorgvuldig interpreteren. Patiënten die insuline gebruiken hebben vaak al orale bloedglucoseverlagende middelen gebruikt en zijn dus niet zonder meer vergelijkbaar met patiënten die deze middelen voor het eerst gebruiken. In onderzoek waarin glargine insuline (met een hogere affiniteit voor de IGF-receptor dan gewone insuline) werd vergeleken met andere insulines, vond men geen hogere incidentie van kanker. Ander onderzoek met verschillende bloedglucoseverlagende middelen inclusief insuline toonde geen verband tussen toepassing van insuline en kanker.
De conclusie van de auteur is dat er thans geen consistent verband tussen behandeling met insuline en kanker is aangetoond. De hypothese is nog volledig open en het is wel van belang dat in prospectief onderzoek met bloedglucoseverlagende behandeling de incidentie van kanker wordt geregistreerd.

Belangenverstrengeling: de auteur meldt dat hij sponsorgelden van verschillende farmaceutische bedrijven heeft ontvangen.

Gerstein HG. Does insulin therapy promote, reduce or have a neutral effect on cancers? JAMA 2010;303:446-447.

Insuline is in Nederland in vele verschillende vormen op de markt
Glargine insuline is in Nederland op de markt als Lantus®