Het anti-inflammatoire effect van statinen bij reumatoïde artritis

Statinen verlagen de cholesterolconcentraties en verminderen de cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Er is echter steeds meer bewijs dat de werking van statinen niet alleen plaatsvindt door de gunstige effecten op lipiden, maar ook via een ander mechanisme. Een mogelijk mechanisme is een anti-inflammatoire werking van statinen. Om die reden is de vraag of statinen ook gunstig zijn voor de behandeling van reumatoïde artritis van belang.
In het onderzoek van Lodi et al. is in het Lifelink gegevensbestand gezocht naar een verband tussen gebruik van statinen door patiënten met reumatoïde artritis en symptomen van ontsteking. Lifelink is een Amerikaans verzekeringsbestand van aanspraken op vergoeding van medische behandelingen en geneesmiddelen. Alle patiënten met ten minste één medische aanspraak voor reumatoïde artritis werden opgenomen in het onderzoek. De datum van deze claim werd als indexdatum genomen. Als uitkomstmaat werden prescripties voor orale steroïden gebruikt als teken van ontsteking. De onderzoekspopulatie werd verdeeld in twee groepen: een groep die op de indexdatum geen steroïden gebruikte en een groep die op de indexdatum wel steroïden gebruikte. Bij de eerste groep keek men naar het begin van het gebruik van steroïden en in de tweede groep naar staken van het gebruik van steroïden.
De groep mensen die geen steroïden gebruikte op de indexdatum, telde 31.451 personen; de groep die wel steroïden gebruikte, telde 6.026 personen. De kans op het beginnen met steroïden was 0,96 (95%BI 0,90 – 1,01) voor gebruikers van statinen in vergelijking met niet-gebruikers van statinen. Dit betekent dat bij gebruik van statinen er een iets kleinere, maar niet significante kans is op het beginnen met corticosteroïden.
In de groep die wel steroïden gebruikte op de indexdatum was de kans op het staken van de statinetherapie 0,95 (95%BI 0,87 – 1,05). Gebruik van statinen leidt dus tot een iets kleinere en niet significante kans op het staken van gebruik van corticosteroïden; dit effect is dus tegengesteld aan het effect in de andere groep.
Ervan uitgaande dat gebruik van corticosteroïden een goede indicatie is voor symptomen van ontsteking en dat in dit onderzoek voldoende is gecorrigeerd voor verstorende factoren, laat dit onderzoek zien dat er geen bewijs is dat statinen een ontstekingsremmend effect hebben bij patiënten met reumatoïde artritis.
Dit resultaat is tegengesteld aan twee eerdere onderzoeken. In het TARA-onderzoek werden patiënten gerandomiseerd naar behandeling met een statine of met placebo en zag men in de groep statinegebruikers een significante afname van de Disease Activity Score 28 (DAS-28). In het case-control-onderzoek van Jick et al. vond men een kleinere kans op het ontwikkelen van reumatoïde artritis gevonden bij mensen die statinen gebruikten. De auteurs wijzen erop dat het effect van statinen in ieder geval geringer zal zijn dan dat van de bekende geneesmiddelen tegen reumatoïde artritis.

Belangenverstrengeling: Eén van de auteurs is werkzaam bij GSK. Twee auteurs ontvingen van GSK financiële steun.

Lodi S, Evans SJ, Egger P, Carpenter J. Is there an anti-inflammatory effect of statins in rheumatoid arthritis? Analysis of a large routinely collected claims database. Br J Clin Pharmacol 2010;69:85-94.
McCarey DW, McInnes IB, Madhok R, Hampson R, Scherbakova O, Ford I, et al. Trial of atorvastatin in rheumatoid arthritis (TARA): a double-blind, randomized placebo-controlled trial. Lancet 2004;363:2011-21.
Jick SS, Choi H, Li L, McInnes IB, Satter N. Hyperlipidemia statin use and the risk of developing rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2009;68:546-51.