Praktijkgerichte nascholing over farmacotherapie in de eerste lijn
Menu

Kinderen en adolescenten dikker met antipsychotica

Door op 30-04-2010

Atypische antipsychotica worden steeds vaker ingezet bij jeugdige patiënten met verschillende aandoeningen: agressieve neigingen ten gevolge van autisme, schizofrenie en bipolaire stoornissen. Die laatste diagnose komt steeds frequenter voor, zelfs bij kinderen jonger dan vijf jaar! Behandeling met antipsychotica leidt mogelijk tot gewichtstoename en endocrinologische afwijkingen.
Dit onderzoek had tot doel mogelijke gewichtstoename en endocrinologische parameters na te gaan bij een doelgroep van jonge patiënten tijdens een behandeling met atypische antipsychotica in monotherapie. De patiënten (4 tot 19 jaar) werden binnen de zeven dagen na aanvang van de therapie in het onderzoek opgenomen. Contact met de behandelende artsen en een gesprek met de patiënten zelf of hun verwanten behoorden tot de procedure voor inclusie. Absolute en relatieve gewichtstoename waren de primaire uitkomstparameter. Secundaire uitkomsten waren BMI, vetmassa en heupomtrek, lipidenwaarden, glucose- en insulineconcentraties.
In totaal werden 332 patiënten geïncludeerd. Ze gebruikten aripiprazol (10 mg/dag; n=47), olanzapine (10 mg/dag; n=52), quetiapine (275 mg/dag; n=45), risperidon (1,5 mg/dag; n=168). Er waren ook controlepatiënten (n=20). De gemiddelde BMI bij aanvang bedroeg 21,3 (95% BI: 20,7 – 22,1): 7,7% woog te weinig; 61,7% had een normaal gewicht; 13,6% woog te veel en 16,9% had overgewicht. Na twaalf weken was het lichaamsgewicht in alle actief behandelde groepen significant toegenomen ten opzichte van de beginwaarden (p<0,001). Deze gewichtstoename wisselde van 4,44 kg voor aripiprazol (+ 8,14%) tot 8,54 kg voor olanzapine (+ 15,20%). Quetiapine (+ 6,06 kg of +10,42%) en risperidon (+ 5,34 kg of +10,37%) gaven tussenliggende waarden. De controles behielden hun gewicht (+ 0,19 kg). De vetmassa en de BMI stegen eveneens significant in alle behandelde groepen (p<0,001). De significant toegenomen z-scores wijzen op een stijging van de BMI boven het verwachtingspatroon (p<0,001). De heupomtrek nam eveneens significant toe (p<0,001). Het aantal patiënten dat eindigde met overgewicht wisselde van 10 tot 36%. Endocrinologische parameters veranderden minder uitgesproken. Een significante stijging van nuchtere glucoseconcentratie (+ 3,14 mg/dL; p = 0,02), insulineconcentratie (+ 2,71 µIU/ml; p=0,02) en insulinerestentie (p=0,03) zien we enkel voor olanzapine. Dat geldt ook voor enkele lipidenparameters zoals totaal cholesterol (+ 15,58 mg/dL; p<0,001), LDL-cholesterol (+ 11,54 mg/dL; p=0,004) en triglyceriden (+ 24,34 mg/dL; p=0,002). HDL daalt daarentegen licht, maar niet significant.

Opmerking referent: alle parameters in verband met gewicht vertonen een robuuste stijging. Ook endocrinologisch tonen de patiënten ongunstige veranderingen. Deze wijzigingen treden op na een relatief korte onderzoeksperiode. Anderzijds is er de mogelijke therapeutische noodzaak om gedrags- en stemmingsstoornissen adequaat te behandelen. Zoals een begeleidend redactioneel commentaar stelt: het is hoog tijd voor een kosten-batenanalyse.

Belangenverstrengeling: het National Institute of Health maakte het onderzoek mogelijk. Verschillende auteurs vervulden in het verleden adviesopdrachten voor de industrie.

Correll CU, Manu P, Olshansky V, Napolitano B, Kane JM and Malhtora AK. Cardiometabolic risk of second-generation antipsychotic medications during first-time use in children and adolescents. JAMA 2009;302:1765-73.
Varley CK, McCellan J. Implications of market weight gain associated with atypical antipsychotic medications in children and adolescents. JAMA 2009;302:1811-2.

Aripiprazol is in Nederland en België op de markt als Abilify®
Olanzapine is in Nederland en België op de markt als Zyprexa®
Quetiapine is in Nederland en België op de markt als Seroquel®
Risperidon is in Nederland en België op de markt als Risperdal® en als zodanig

Log nu in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Prof. dr. G. Laekeman
Thema Farmacotherapie
Publicatie 30 april 2010
Editie PiL - Jaargang 14 - editie 3 - Editie 3, 2010