Misleiding, manipulatie en marketing: het erfgoed van Neurontin®

Oudere geneesmiddelen verdwijnen doorgaans langzaam en geruisloos. Soms gebeuren er echter vreemde dingen. Rechtszaken betreffende mogelijke schade door illegale marketing van gabapentine (Neurontin®) brachten opmerkelijke gegevens over ‘farmaceutische marketing’ aan het licht. Op gabapentine werd in 1977 octrooi verkregen en in 1993 keurde de FDA gabapentine goed voor gebruik tezamen met andere anti-epileptica bij de behandeling van partieelcomplexe epileptische insulten tot ten hoogste 1800 mg/dag. Aldus werd het een groot commercieel succes voor Parke-Davis, onderdeel van Warner-Lambert (dat later werd overgenomen door Pfizer). De omzet steeg tot bijna 3 miljard dollar in 2004 waarna generieke preparaten op de markt kwamen en de omzet in de Verenigde Staten sterk daalde. Dit zou onopgemerkt zijn gebleven als niet in 1996 een jonge bioloog bij Parke-Davis was komen werken. Hoewel hij op een cursus te horen kreeg dat volgens de regels van de FDA de eigenschappen en voor- en nadelen van een geneesmiddel evenwichtig onder de aandachtmoesten worden gebracht en dat reclame voor ‘off-label’ gebruik was verboden, kreeg hij van een leidinggevende van Parke-Davis kort daarna te horen dat hij er elke dag op uit moest om Neurontin te verkopen, niet voor de adjuvante behandeling van epilepsie maar voor de behandeling van pijn en voor monotherapie van epilepsie. Diners, nascholingsprogramma’s, adviseurschappen werden daarbij toegepast maar vooral ook de individuele benadering van artsen (‘one-on-ones’) waarbij de aandacht moest worden gevestigd op het feit dat Neurontin goed was voor pijn, voor monotherapie van epilepsie, voor bipolaire stoornis en wat al niet. Daarbij moest worden verteld dat de dosering kon worden verhoogd tot 4800 mg/dag. De jonge bioloog verliet Parke-Davis enkele maanden later en spande een rechtszaak aan met als aanklacht dat de reclame voor off-label gebruik van Neurontin was bedoeld om met valse claims betalingen van de regering te verkrijgen. In 2004 verklaarde Warner-Lambert zich schuldig en bereid om meer dan 430 miljoen dollar te betalen om van de zaak af te komen. Als gevolg hiervan is inmiddels een rechtszaak aangespannen namens particuliere partijen die hebben betaald voor toepassing van Neurontin bij onwettige indicaties.