Praktijkgerichte nascholing over farmacotherapie in de eerste lijn
Menu

Preventie en behandeling van diabetische retinopathie

Door op 18-03-2011

Diabetische retinopathie is vooral bij ouderen de belangrijkste oorzaak van blindheid. De prevalentie ervan neemt, ondanks de beschikbaarheid van effectieve behandelmogelijkheden, gestaag toe: wereldwijd tussen 2000 en 2010 van 171 miljoen tot 366 miljoen gevallen. Blindheid als gevolg van diabetische retinopathie veroorzaakt in toenemende mate sociale en financiële problemen. In dit overzichtsartikel wordt een aantal aspecten van diabetische retinopathie besproken, zoals diagnose, primaire preventie en behandeling. Hier zal alleen worden ingegaan op preventie en behandeling.
Bij primaire preventie dient allereerst gestreefd te worden naar een constante HbA1c-concentratie van 6,5%. Dit verkleint de kans op verdere ontwikkeling van de ziekte. Regelmatige meting van de HbA1c-concentratie is daarbij van het grootste belang. Hoewel de thiazolidinedionen de HbA1c-concentratie verlagen, is het gebruik ervan niet aantrekkelijk in verband met hun bijwerkingen. Er zijn vele andere geneesmiddelen die men hiertoe kan toepassen. Daarnaast dient het cardiovasculair risicoprofiel regelmatig te worden gecontroleerd en indien nodig medicamenteus te worden verbeterd. Hierbij dient men te streven naar een bloeddruk van 140/80 mm Hg of lager. Normalisering van het gewicht, stoppen met roken en voldoende bewegen zijn belangrijk. Van lipidenverlagende therapie is aangetoond dat het de progressie van diabetische retinopathie vertraagt. Deze dient daarom in een vroegtijdig stadium te worden ingesteld. Het streven dient hierbij te zijn: cholesterolgehalte <4,0 mmol/L of LDL <2,0 mmol/L. Daarnaast kan men de toepassing van proteïnekinase C-remmers overwegen.
De meeste patiënten met diabetische retinopathie hebben geen behandeling nodig (tenzij de genoemde parameters daartoe aanleiding geven); jaarlijkse controle van de retina, bij voorkeur door middel van fundusfotografie, is voldoende. Bij verslechtering van de situatie is doorverwijzing naar de oogarts noodzakelijk. De oogarts heeft de beschikking over de volgende behandelmogelijkheden:
1) Laser-fotocoagulatie. Hierdoor wordt regressie van nieuwe bloedvaten teweeggebracht en daarmee ook verdikking van de macula, waardoor visusverlies wordt voorkomen. Deze ingreep is bewezen effectief.
2) Intravitreale toediening van steroïden. Ofschoon het werkingsmechanisme onduidelijk is, zijn deze bewezen effectief. Vooral aanvankelijk zijn ze effectiever dan lasertherapie. Gebleken is echter dat twee jaar na de behandeling de lasertherapie effectiever is dan de steroïdenbehandeling. Bovendien verhogen intravitreale steroïden het risico op cataract en op intraoculaire drukverhoging.
3) Behandeling met antivasculaire endotheliale groeifactor (VEGF). De anti-VEGF-geneesmiddelen pegaptanib, bevacizumab en ranibizumab worden alle aangewend voor de behandeling van diabetische retinopathie en zijn alle effectief. Ranibizumab is specifiek geregistreerd voor de behandeling van diabetische retinopathie, is kostbaar en heeft weinig bijwerkingen. Bevacizumab heeft een vergelijkbaar werkingsmechanisme als ranibizumab, maar is veel goedkoper en niet geregistreerd voor deze indicatie.
4) Vitrectomie. Bij de proliferatieve vorm van diabetische retinopathie is verwijdering van het glasachtig lichaam aangewezen; hierdoor worden losgelaten delen van de retina weer in staat gesteld zich te hechten en wordt voortschrijdende neovascularisatie tegengegaan.

De auteurs wijzen erop dat vroegtijdige diagnose, gecombineerd met primaire preventie en indien nodig behandeling van de diabetische retinopathie met laser-fotocoagulatie, vroeg verlies van visus kan voorkomen. Bij aanwezig visusverlies kan met de anti-VEGF behandeling of vitrectomie het gezichtsvermogen herwonnen worden.

Belangenverstrengeling: geen.

Ockrim Z, Yorston D. Managing diabetic retinopathy. BMJ 2010;341:c5400.

Pegaptanib is in Nederland op de markt als Mucagen®
Bevacizumab is in Nederland op de markt als Avastin®
Ranibizumab is in Nederland op de markt als Lucentis®

Log nu in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Dr. P.L.B. Bruijnzeel
Thema Redactioneel
Publicatie 18 maart 2011
Editie PiL - Jaargang 15 - editie 2 - Editie 2, 2011