Preventie van diabetes mellitus type 2

De prevalentie en de incidentie van diabetes mellitus type 2 (DM2) is hoog. Er wordt al langere tijd gezocht naar strategieën om het aantal nieuwe gevallen te verminderen. Leefstijlinterventies, zoals gewichtsvermindering en meer lichamelijke activiteit, zijn het meest bekend. De bijdrage van medicatie is onduidelijk. Uitgaande van de pathofysiologie van DM2 (insulineresistentie en verminderde functie van de B-cellen) wordt in het Canadian Normoglycaemia Outcomes Evaluation (CANOE) onderzoek de combinatie van twee stoffen bekeken. Het betreft een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek waarbij patiënten (30-75 jaar) niet lijdend aan DM2 met de combinatie van metformine en rosiglitazon worden behandeld. De dosering van beide middelen bedroeg de helft van de maximale therapeutische dosering (per capsule metformine 500 mg en rosiglitazone 2 mg; tweemaal daags één capsule). De controlegroep kreeg placebo. De primaire uitkomstmaat was de ontwikkeling van DM2. De diagnose werd gesteld indien tweemaal een nuchtere glucoseconcentratie van 7,0 mmol/l of meer, of bij de orale glucosetolerantietest een waarde 11,0 mmol/l werd vastgesteld. Er werden 207 personen in het onderzoek opgenomen: 103 personen in de interventiegroep, 104 personen in de controlegroep. Beide groepen kregen programma’s voor leefstijlinterventie aangeboden. De analyse werd volgens het intention-to-treat principe uitgevoerd. De personen werden gemiddeld 3,9 jaar gevolgd. De therapietrouw was in beide groepen vrijwel gelijk (80% vs. 78%).
In de placebogroep werd bij 41 patiënten (39,4%) DM2 vastgesteld; in de interventiegroep was dit bij 14 personen (13,6%) het geval. Dit verschil was statistisch significant (p=0,0004). De absolute risicoreductie was 25,8%; NNT dus 4. Er werden vele cardiovasculaire parameters gemeten. Zowel het totale cholesterolgehalte als de concentratie van LDL daalden in de interventiegroep significant vergeleken met de controlegroep (p=0,0003). Bij de andere parameters werden geen opvallende verschillen waargenomen. De belangrijkste bijwerking was diarree. In de interventiegroep hadden 16 personen deze klachten; in de controlegroep werd dit door zes personen gemeld. Dit verschil is significant (p=0,025). De onderzoekers concludeerden dat men door behandeling met een combinatie van twee laag gedoseerde antidiabetica de ontwikkeling van DM2 kan tegen gaan. Wel stellen zij dat men niet aan kan tonen of dit een echt preventief effect is, of dat men in feite reeds een zeer vroeg stadium van DM2 behandelt. Opmerking referent: de berekende NNT geeft aan dat we vier mensen bijna vier jaar moeten behandelen met rosiglitazon én metformine om één patiënt meer te vrijwaren van DM2 dan met een placebo bereikt zou worden. Dat gezonde personen geneesmiddelen moeten slikken en de genoemde bijwerkingen vormen ongetwijfeld een belemmering om een dergelijke behandeling zo lang vol te houden. De ontwikkeling van geneesmiddelen zonder noemenswaardige bijwerkingen zou de therapietrouw kunnen verhogen om een dergelijk beleid tot een succes te maken.

Belangenverstrengeling: drie auteurs ontvingen gelden voor verschillende werkzaamheden bij een aantal farmaceutische bedrijven, waaronder GSK, de hoofdsponsor van het project en fabrikant van rosiglitazon. De overige vijf auteurs vermeldden geen connecties met de farmaceutische industrie.

Zinman B, Harris SB, Neuman J, Gerstein HC, Retnakaran RR, Raboud J, Qi Y, Hanley AJ. Low-dose combination therapy with rosiglitazone and metformin to prevent type 2 diabetes mellitus (CANOE trial): a double-blind randomised controlled study. Lancet 2010;376:103-11.

Metformine is in Nederland op de markt als zodanig
Rosiglitazon was in Nederland op de markt als Avandamet (gecombineerd) en Avandia®