Praktijkgerichte nascholing over farmacotherapie in de eerste lijn
Menu

Probiotica

Door op 17-12-2010

Probiotica zijn levende micro-organismen, die wanneer in voldoende hoeveelheden toegediend, een gunstig effect hebben op de gastheer. Alle probiotica zijn geclassificeerd als voedingssupplement en worden meestal als gefermenteerde melkproducten op de markt gebracht. De meest gebruikte probiotica zijn melkzuurbacteriën van de geslachten Lactobacillus en Bifidobacterium, maar ook van bepaalde andere soorten bacteriën en gisten zijn probiotische stammen bekend. Dit artikel geeft een overzicht van het veronderstelde werkingsmechanisme, de werkzaamheid bij de verschillende aandoeningen, dosering, veiligheidsaspecten, contra-indicaties en interacties met probiotica.
De veronderstelde werking van probiotica berust op een combinatie van activiteiten: door de productie van zuren verlagen ze de pH in de darm en maken zo het leefmilieu voor pathogene bacteriën minder aantrekkelijk. Een tweede gunstig effect van probiotica is de productie van antibacteriële verbindingen, de zogenaamde bacteriocinen. Daardoor kunnen ze de hechting en translocatie van pathogene bacteriën voorkomen. Een ander effect van probiotische bacteriën is de ondersteuning van de barrièrefunctie van de darm. Daarnaast zouden ze zowel specifieke als niet-specifieke immuunreacties bevorderen. Deze gunstige effecten van probiotica blijken echter stamafhankelijk te zijn. Probiotica worden gebruikt ter preventie of behandeling van bepaalde aandoeningen. De werkzaamheid van probiotica bij acute diarree, met name bij kinderen als gevolg van het rotavirus, en bij pouchitis wordt wetenschappelijk voldoende onderbouwd geacht. Voor de overige veronderstelde effecten van probiotica, zoals preventie van diarree samenhangend met antibiotica en Clostridium difficile, reizigersdiarree, prikkelbaredarmsyndroom, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn en vulvovaginale candidiasis bestaat op dit moment geen of onvoldoende bewijs. De aanbevolen dosering wisselt per bacteriestam en per aandoening. Er is geen consensus over het minimaal benodigde aantal bacteriën voor een goede werking. Voor een adequate kolonisatie van de darm zijn echter miljarden probiotische bacteriën nodig. De kwaliteitscontrole van probiotica is complex gebleken, met als gevolg dat de hoeveelheid, kwaliteit en zuiverheid van de levende micro-organismen soms wisselt en afwijkt van de op het etiket vermelde informatie.
Probiotica worden in het algemeen beschouwd als veilig. De meest voorkomende bijwerkingen zijn winderigheid en een opgeblazen gevoel. Er zijn gevallen beschreven van bacteriëmie en sepsis, voornamelijk bij patiënten met een suboptimale immuunstatus, een ernstige ziekte, of met een centraal veneuze catheter. Bij hen dient men zeer terughoudend te zijn met het gebruik van probiotica. Omdat gelijktijdige inname met een antibioticum een groot gedeelte van de probiotische bacteriën zou kunnen doden, wordt aangeraden om een tijdsverschil van minimaal twee uur in acht te nemen.

Belangenverstrengeling: geen.

Williams NT. Probiotics. Am J Health-Syst Pharm 2010;67:449-58.

Log nu in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs dr. L.E. Visser
Thema Aanbevolen Overzichten
Publicatie 17 december 2010
Editie PiL - Jaargang 14 - editie 10 - Editie 10, 2010