Renale en cardioprotectieve effecten van renineremming

Remming van het renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAAS) kan met ‘angiotensin converting enzyme’ (ACE-)remmers, angiotensine receptorblokkers (ARB) (AT1-antagonisten) en directe renineremmers (DRI). ACE-remmers en AT1-antagonisten hebben naast hun bloeddrukverlagende werking ook een nier- en cardioprotectieve werking. Oudere DRIs van voor 1980 konden niet oraal gegeven worden. Bij de huidige DRIs kan dit wel.
Dit literatuuronderzoek geeft een samenvatting van wat er tussen 1980 en 2008 over de nier- en cardioprotectieve werking van directe renineremmers in de literatuur is gepubliceerd. In de evaluatie werden 52 artikelen met zowel klinisch als preklinisch onderzoek opgenomen. In diermodellen bleken de directe renineremmers de renale vaatweerstand te verminderen en de renale bloeddoorstroming en glomerulaire filtratiesnelheid te verbeteren. De eiwituitscheiding in de urine nam af en indices die een maat zijn voor renale fibrosevorming gingen omlaag. In klinisch onderzoek bleek dat de DRIs de renale doorbloeding verhoogden. DRIs verminderden de proteïnurie en de albuminurie; ook als ze werden toegevoegd aan een maximale dosering van een ARB trad nog een verdere verlaging op.
In proefdieronderzoek bleek dat de DRIs een beschermende werking bij hartfalen of hartinfarcten hadden, blijkend uit onder andere vaatweerstand en linkerventrikelhypertrofie. In lijn met deze bevindingen werd bij patiënten verbetering gevonden van hemodynamische en neurohumorale parameters. De totale perifere weerstand, de arteriële bloeddruk en de linker ventrikelmassa namen in dezelfde mate af als bij toepassing van andere RAAS-remmers.
Het staat dus wel vast dat DRIs de surrogaateindpunten ten aanzien van hart en nieren verbeteren. De eerste generatie renineremmers had echter zo'n beperkt bloeddrukverlagend effect dat zij nooit in fase 3-onderzoek zijn onderzocht. Alleen aliskiren is geregistreerd voor de behandeling van hypertensie. Het is nog niet aangetoond dat aliskiren de werking van nieren en hart in de klinische praktijk beter behoudt. Verder onderzoek, dat thans in gang is, zal dit moeten aantonen.

Belangenverstrengeling: Lambers-Heerspink werd gesponsord door de Nederlandse Nierstichting en de International Society of Hypertension. Percovic en de Zeeuw hadden financiële banden met Novartis, de fabrikant van aliskiren.

Lambers-Heerspink HJ, Percovic V, de Zeeuw D. Renal and cardio-protective effects of direct renin inhibition: a systematic literature review. Journal of Hypertension 2009;27:2321-31.

Aliskiren is in Nederland op de markt als Rasilez®