Statines en cholecystectomie

Naar schatting heeft 10-20% van de volwassen bevolking in de westerse wereld galstenen. Galstenen veroorzaken koliekaanvallen en kunnen leiden tot cholecystitis en pancreatitis. Verwijderen van de galblaas is dan vaak geïndiceerd. Verreweg het grootste deel van de galstenen zijn cholesterolstenen. Statines verlagen de synthese van cholesterol en derhalve de concentratie van cholesterol in de galvloeistof. Er zijn aanwijzingen dat statines mogelijk het aantal galblaasextirpaties zouden kunnen verminderen. De vraagstelling in dit onderzoek was of er een verband bestaat tussen het statinegebruik en het ontstaan van galstenen, gevolgd door een galblaasextirpatie.
Als onderzoeksdesign werd een case-control-onderzoek gebruikt. Hiervoor werd gebruik gemaakt van het ongeveer vijf miljoen patiënten tellende Engelse databestand van de General Practice Research Database (GPRD). De ‘cases’ werden gedefinieerd als patiënten met zowel vastgestelde galstenen als een cholecystectomie, en patiënten met alleen een cholecystectomie in het dossier. De controlegroep bestond uit patiënten overeenkomend met de onderzoeksgroep, onder andere betreffende geboortedatum, geslacht en huisartspraktijk. De expositie was statinegebruik. Hierbij werd ook de duur van het gebruik, en welke statine er gebruikt werd, betrokken. In de analyse werd voor verschillende verstorende factoren (o.a. cardiovasculaire aandoeningen en oestrogeengebruik) gecorrigeerd.
In het databestand werden 27.035 patiënten met een cholecystectomie gevonden; de controlegroep, welke uit statistische overwegingen (power) viermaal zo groot moest zijn, bestond uit 106.531 personen. In de onderzoeksgroep gebruikten 1.832 patiënten (6,8%) een statine, in de controlegroep waren dat er 7.342 (6,9%). De (gecorrigeerde) OR was 0,78 (95%BI:0,73-0,83). Na kortdurend gebruik (1-4 prescripties) was er geen statistisch significant verschil (OR:0,95; 95%BI:0,95-1,27). Na langer gebruik (5-19 prescripties) was er een gering statistisch verschil ten voordele van statines: OR:0,85 (95%BI:0,77-0,93). Bij langdurig gebruik na 1-1,5 jaar was er een duidelijker verschil ten gunste van statinegebruik (OR: 0,64; 95%BI:0,59-0,70). Uit de analyse bleek ook dat er geen verschil was tussen mannen en vrouwen en tussen personen jonger dan wel ouder dan zestig jaar.
In een afzonderlijke analyse werd gekeken of er bij langdurig gebruik verschillen waren tussen de verschillende statines. Dit was niet het geval. Alleen rosuvastine gaf geen voordeel te zien. Opgemerkt wordt dat het aantal gebruikers van dit middel zeer gering was, zodat de betrouwbaarheidsintervallen groot waren.
De onderzoekers concludeerden dat langdurig gebruik van statines het risico op een galblaasextirpatie vermindert.

Opmerking referent: terecht stellen de onderzoekers dat er een verband gevonden is. Het betreft hier immers observationeel onderzoek, waarmee nu eenmaal geen causale relatie aangetoond kan worden. De klinische relevantie van deze resultaten lijkt echter beperkt. Het merendeel van de patiënten met een verhoogd cholesterol wordt, ongeacht of er galstenen aanwezig zijn, thans behandeld met een statine. Fibraten zijn tweede keus. Galstenen zullen niet snel een indicatie zijn om statines voor te schrijven.

Belangenverstrengeling: de onderzoeksgroep meldt dat er met verschillende farmaceutische bedrijven relaties zijn, met name op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Nadrukkelijk wordt vermeld dat dit onderzoek niet gesponsord werd.

Bodmer M, Brauchli YB, Krähenbühl S, Jick SS, Meier CR. Statin use and risk of gallstone disease followed by cholecystectomy. JAMA. 2009;302(18):2001-7.

atorvastatine is in Nederland op de markt als Lipitor®
fluvastatine is in Nederland op de markt als zodanig en als Lescol®
pravastatine is in Nederland op de markt als zodanig en als Selektine®
rosuvastatine is in Nederland op de markt als Crestor®
simvastatine is in Nederland op de markt als zodanig en als Zocor®