Statines en het risico op diabetes mellitus

Onderzoekers van zes grote gerandomiseerde placebogecontroleerde onderzoeken meldden wisselende effecten van statines op het risico van diabetes mellitus (DM). Om het risico beter in kaart te brengen, voerden Sattar en medewerkers een meta-analyse uit van zowel gepubliceerde als ongepubliceerde onderzoeksgegevens. Ze gebruikten daarvoor alleen gegevens uit placebogecontroleerde en ‘standaardzorggecontroleerde’ onderzoeken met meer dan duizend patiënten en een vervolgperiode van langer dan één jaar, die opgezet waren om het effect van statines op cardiovasculaire eindpunten bij stabiele patiënten na te gaan. Onderzoeken waarbij statines onderling met elkaar vergeleken werden en onderzoeken met surrogaateindpunten voor cardiovasculaire ziekten werden niet meegenomen.
Incidentiecijfers voor DM waren beschikbaar in dertien onderzoeken met een gemiddelde duur van ongeveer vier jaar. De gegevens van zes onderzoeken waren reeds gepubliceerd. De gegevens van de overige zeven waren niet eerder geanalyseerd. Het betroffen onderzoeken met atorvastatine, lovastatine, pravastatine, rosuvastatine of simvastatine. Incidenties van DM verschilden aanzienlijk in de afzonderlijke onderzoeken. In het gecombineerde onderzoekscohort ontwikkelden 4.278 patiënten DM (van de in totaal 91.140 niet-diabetische deelnemers): 2.226 in de statinegroep en 2.052 in de controlegroep (odds ratio 1,09). Absoluut gezien betekent dit dat één extra patiënt DM ontwikkelt per 255 met een statine behandelde patiënten gedurende vier jaar. Lipofiele en hydrofiele statines vertoonden geen verschillen in kans op DM. De kans op DM door statines was het grootste in onderzoeken met oudere patiënten. BMI en verandering in LDL-cholesterol hadden geen noemenswaardige invloed op het risico.
De auteurs concluderen dat behandeling met statines slechts leidt tot een gering verhoogd risico op DM in vergelijking met placebo en standaardzorg. Het behandelbeleid met statines bij patiënten met een matig tot hoog cardiovasculair risico of met bestaande cardiovasculaire ziekten hoeft daarom niet te worden aangepast. De voordelen zijn veel groter dan de nadelen. Wel kan controle van de glucosewaarden bij oudere statinegebruikers zinvol zijn. Bij patiënten met een laag cardiovasculair risico dient men echter wel het potentiële risico op DM in acht te nemen. De mogelijke voordelen wegen hierbij mogelijk niet op tegen de nadelen. Cannon onderschrijft deze conclusies in een redactioneel commentaar.

Belangenverstrengeling:
Sattar et al: elf van de 33 auteurs meldden geen financiële banden met de farmaceutische industrie. Het onderzoek werd niet gesponsord.
Cannon heeft onderzoekssubsidies van verschillende fabrikanten ontvangen.

Sattar N, Preiss D, Murray HM et al. Statins and risk of incident diabetes: a collaborative meta-analysis of randomised statin trials. Lancet 2010;375:735-42.
Cannon CP. Balancing the benefits of statins versus a new risk – diabetes. Lancet 2010;375:700-1.

Atorvastatine is in Nederland op de markt als Lipitor®
Lovastatine is in Nederland niet op de markt
Pravastatine is in Nederland op de markt als zodanig en als Selektine®
Rosuvastatine is in Nederland op de markt als Crestor®
Simvastatine is in Nederland op de markt als zodanig en als Zocor®