Wernicke-encefalopathie, een acuut psychiatrisch beeld bij chronisch alcoholisme

Wernicke-encefalopathie (WE) is een ernstige neuropsychiatrische aandoening, veroorzaakt door een tekort aan thiamine (vitamine B1). De ziekte kent een hoge mortaliteit en leidt, indien niet adequaat behandeld, frequent tot het syndroom van Korsakov. WE is een klinische diagnose, die slecht herkend wordt. In Nederland is de belangrijkste oorzaak alcoholisme met zelfverwaarlozing (90%). Problematisch alcoholgebruik leidt tot verminderde inname én tot verandering van het thiaminemetabolisme, met als gevolg extra kans op het ontstaan van WE.
Vroegtijdige herkenning van de aandoening en tijdige behandeling met thiamine zijn bepalend voor de prognose. Parenterale thiaminesuppletie geeft hoge spiegels met gemakkelijke passage van de bloed-hersenbarrière en is geïndiceerd bij een verhoogd risico of vermoeden op WE. Orale suppletie is in het acute stadium onvoldoende door de beperkte opnamecapaciteit van het maag-darmkanaal.
Thiaminesuppletie kan WE voorkómen en is geïndiceerd bij (een vermoeden op) een insufficiënt dieet bij problematisch alcoholgebruik en tijdens alcoholontwenning. Chronisch overmatig alcoholgebruik vraagt om preventief gebruik van thiamine.